مرگ و میر اولیه جنین در هفته اول جوجه کشی رخ میدهد که به آن “مرگ و میر زودرس جنینی” گفته میشود. این مرگ و میر که تقریبا 50-60% کل ضایعات جوجه کشی را شامل می شود، گاهی اوقات “مرگ و میر مرحله غشا” نامیده می شود و زمانی رخ می دهد که حلقه خون هنوز قابل مشاهده نیست. در صورت وجود جنین های مرده، سریعاً باید تخم های تلف شده از دستگاه ستر خارج شود. در غیر این صورت گاز متصاعد شده از این تخم های فاسد، درصد جوجه درآوری تخم های دیگر را کاهش میدهد. برای دستیابی به اطلاعات در مورد نحوه تشخیص تخم های نطفه دار میتوانید به مقاله بررسی باروری تخم ها قبل از شروع عملیات جوجه کشی مراجعه نمایید.
به منظور داشتن عملیات جوجه کشی موفقیت آمیز، میانگین کل مرگ و میر زودرس جنینی نباید از 4-5% تخم های قرار گرفته در دستگاه جوجه کشی نیمه صنعتی بیشتر شود. مرگ و میر زودرس جنین میتواند در اثر عواملی از جمله: مشکلات ژنتیکی، بیماری و عفونت ها در گله مادری، وضعیت گله مادری، تغذیه و کم آبی، بهداشت، استرس، روش و دفعات جمع آوری تخم، روش خنک سازی تخم پس از تخم گذاری و کیفیت و پایداری محیط نگهداری، ضربه های مکانیکی هنگام حمل و جابجایی، تغییرات سریع دما در محیط نگهداری و در حین انتقال، عدم وجود تهویه در محل نگهداری، مواد شیمیایی، ضدعفونی بیش از حد ایجاد شود.
تغذیه نامناسب، بدن ضعیف پرنده های تخمگذار و وجود هر بیماری در گله مادری میتواند به طور قابل توجهی بر قدرت باروری و قابلیت هچ تخم ها تأثیر بگذارد. جنین درون تخم که در حال رشد می باشد، تغذیه خود را از زرده دریافت میکند. پرنده های تخمگذاری که به درستی تغذیه میشوند، زرده های مغذی تولید میکنند. مشکل تغذیه در گله مادری میتواند منجر به میزان بالای ناباروری، قابلیت جوجه درآوری پایین، کیفیت پایین نطفه، تخم های با پوسته نازک، پوسته های بسیار متخلخل، پوسته های بدشکل، تخم های کوچک و پرهای ضعیف و نیز کیفیت پایین استخوان در جوجه ها گردد. چنین تخم هایی غیر قابل جوجه کشی هستند و هنگام جوجه کشی حذف میگردند. به همین خاطر علاوه بر این که رژیم غذایی گله مادری کاملاً باید مورد ارزیابی قرار بگیرد، مناسب بودن مکمل های غذایی تجویز شده نیز لازم است بررسی گردند.
همچنین مشکلات ژنتیکی که در هنگام تولید مثل اتفاق می افتند، باعث مرگ زودرس جنین در اوایل عملیات جوجه کشی می گردد.
بیماری و عفونت ها از جمله: سالمونلا نیز کمتر از 5% از مرگ و میر جنین را تشکیل میدهند. جنین در هر مرحله از عملیات جوجه کشی میتواند در اثر عفونت تلف شود، اما در زمان رشد بسیار آسیب پذیر است. تخمدان های آلوده در مرغ هایی که دارای عفونت هایی مانند: کلامیدیا و سالمونلا میباشند، جنین در حال رشد را آلوده نموده و از بین می برد. درصد مرگ و میر از این طریق بسیار کم است. اما بیشتر عفونت ها پس از تخم گذاری، در محل نگهداری ایجاد میشوند و جنین را آلوده می نمایند. محل نگهداری تخم های قابل جوجه کشی باید بسیار تمیز و دارای تهویه مناسب باشد که به آلودگی میکروبی بیش از حد تخم ها و در نتیجه افزایش مرگ و میر منجر نشود. مکان های نگهداری تخم همچنین باید در فصول مختلف سال از درجه حرارت مناسبی برخوردار باشند. محل نگهداری بیش از حد مرطوب منجر به آلودگی پوسته تخم شده و عوامل عفونی به درون تخم راه پیدا میکنند. در این زمان، تخم های دارای کیفیت پایین، مانند: تخم های شکسته، نازک و بد شکل به عفونت اجازه می دهند به آسانی وارد تخم شود. بنابراین، کیفیت تخم در این شرایط بسیار اهمیت دارد.
شایع ترین علت مرگ و میر زودرس جنینی، مدیریت نامناسب تخم بین مراحل تخم گذاری و قرار گرفتن در دستگاه ستر میباشد. تخم های تازه خارج شده از بدن پرنده در برابر شوک، لرزش یا تکان خوردن بسیار آسیب پذیر هستند و در صورتی که در نقل و انتقالات این اتفاق رخ دهد، جنین در حال رشد به طور مستقیم یا با پاره شدن زرده تلف خواهد شد.
گاهی اوقات بین تخمگذاری تا ست (قرار دادن تخم نطفه دار درون دستگاه جوجه کشی)، چندین روز فاصله می افتد، اما گاهی جوجه کشی بلافاصله پس از تخم گذاری آغاز میشود. در مرغداری های بزرگ معمولاً به علت همزمان شدن هچ تخم ها، تخم تازه را بعد از جمع آوری به مدت 1 هفته یا بیشتر خنک می کنند، اما برای جوجه کشی سایر پرندگان این موضوع میتواند مشکل ساز گردد. زیرا هرچه مدت زمان بین تخم گذاری تا ست طولانی تر گردد، میتواند در هچ تخم ها اختلال ایجاد نماید. بنابراین مرگ و میر بیش از حد در جوجه کشی میتواند نشان دهنده ذخیره سازی طولانی مدت و یا نگهداری در شرایط نامساعد (در دمای بالا) و یا روش های نامناسب جمع آوری تخم باشد.
